Category: Ìmọ̀ Àrígbéwọ̀n (Physics)

Lámèétọ́: Taofeeq Adebayo
Aṣàgbéjáde: Taofeeq Adebayo

Ní báyìí, kí ni à ń pè ní iṣẹ́ nínú ìmọ̀-ìjìnlẹ̀ tí Físíìsì? Iṣẹ́ jẹ́ àmúlò ipá (force) láti mú ìṣípòpadà (motion) bá nǹkan.  Èyí túmọ̀ sí pé ìsọdipúpọ̀ ìwọ̀n ipá (amount of force) àti ìwọ̀n-ìjìnà (distance) ní ọ̀gangan-àyè (direction) tí ipá ń lọ. Àwọn apẹẹrẹ isẹ́ máa ń farahàn nínú àwọn ìṣe (act) wọ̀nyí:

1. Ẹni tó ń ti ọmọ-lanke (trolley) láti ibìkan sí ibòmíràn nínú ilé-ìtajà ńlá.
2. Tí a bá gbé ẹrù láti ilẹ̀ sí orí tábìlì.
3. Tí a bá gbé ẹrù sórí láti ibìkan dé ibòmíràn.

Àwọn àpẹẹrẹ tí a se yìí ń se àkọ̀júwe iṣẹ́ (work) ní ìbámu pẹ́lù bí àwọn onímọ̀ Físíìsì ṣe gbọ́ àgbọ́yé rẹ̀.

Níbàyí, ẹ jẹ́ ká wo àwọn ìṣẹ (acts) tí a ò le kà sí iṣẹ́, tàbí ká ṣọ wípé àwọn àpẹẹrẹ tí kò sàpèjúwe iṣẹ́. Àwọn nìwọ̀nyí:

1. Ẹni to gbe apẹrẹ eṣo sori, to wa duro soju kan fun igba pipẹ tàbí ọ̀pọ̀lọpọ̀ wákàtí .

Fún àlàyé yéké, àwọn onímọ̀-ìjìnlẹ̀ fi yéwa wípé kò sí iṣẹ́ nínú kí a dúró sójú kan pẹ̀lú ẹrù lórí fún ìgbá pípẹ́ tàbí ìgbà díẹ̀.

Níparí, mo ní ìgbàgbọ́ wípé òye ohun tí à ń pè ní iṣẹ́ ti yé wa. Mo sì  nígbàgbọ́ pé a ti rí ìyatọ̀ tó wà láàrin ohun tí gbogbo wa mọ̀ sí iṣẹ́ àti ohun tí àwọn onímọ̀ sáyẹ́nsì ń pè ní iṣẹ́. Ótún di ọjọ́ mì ọjọ́ ire.

Ẹ ṣeé pùpọ́!

Lámèétọ́: Taofeeq Adebayo
Aṣàgbéjáde: Taofeeq Adebayo

Ǹjẹ́ kíni àwọn ònimọ̀-ìjìnlẹ̀ ń pè ní iṣẹ́ (work)? Àwọn ìṣe (acts) àwa ẹ̀dá wo ni ó  ń ṣe àpẹẹrẹ iṣẹ́? Bákan náà, àwọn ìṣe wo ni a ò leè kà sí iṣẹ́? A ó màá fi ìdáhùn sí àwọn ìbéèré wọ̀nyí nínú ẹ̀kọ́ yìí. Nítorínà, ẹ fì ìkàlẹ̀ síi; ẹ mú kálámù àti ìwé yín láti se àkọsílẹ̀ ohun tí ẹ bá rí gbámú.

Kí a tó wọ inú tìfuntẹ̀dọ̀ ohun tí àwọn onímọ̀-ìjìnlẹ̀ ń pè ní iṣẹ́ (nínú apá 2), ẹ jẹ́ kí á kọ́kọ́ ṣọ̀rọ̀ lérèfé nípa ǹkan tí gbogbo wa mọ̀ sí iṣẹ́ (work). Iṣẹ́ jẹ́ ọ̀rọ̀ kan gbòógì tí a máa ń lò ní gbogbo ìgbà. Orísirísi ọ̀nà ni ẹ̀dá ènìyàn ń gbà lo ọ̀rọ̀ tí à ń pè ní “iṣẹ̀”. Fún àpẹẹrẹ:

1. Mò ń lọ síbi iṣẹ̀
2. Tádé ń sisẹ́ ní ilé-ẹ̀kọ́ girama ní agbègbè mi
3. Ọlá ṣe àlàyé bí ẹ̀rọ amúsẹ́yá (machine) rẹ̀ se ń se isẹ́
4. Ọlá ṣe iṣẹ́ ọpọlọ

Pẹ̀lú àwọn àpẹẹrẹ wọ̀nyí, a ó ripé ọ̀rọ̀ tí à ń pè ní iṣẹ́ (work) máa ń farahàn nínú ìse wa, pàápàá jùlọ a máa ń se àmúlò iṣẹ́ nípa agbára káká (physical strength) tàbí ọgbọ́n àtinúdá (mental effort).

Níbìyí la o fi àgbàdá ètò rọ̀ sí lòní. A ó máa tẹ̀sìwájú nínú apá 2.

Ẹ seun púpọ̀!